چاپ فلکسو و طراحی بسته بندی برای آن
درست است که امروزه چاپ و نشر کتاب و مجلات کاهش چشم گیری پیدا کرده است. و اپلیکیشن های صوتی و e-book در حال جایگزین شدن هستند. اما پیش‌بینی من این است که چاپ در صنایع بسته‌بندی رشد صعودی خواهد داشت. بویژه استفاده از لفاف‌ها و لیبل‌ها در بسته بندی مواد غذایی افزایش خواهد یافت. بنابراین شناخت دستگاه‌های چاپی فلکسو – گراور بخاطر تفاوت در نوع ساختار دستگاه و متریال مصرفی نسبت به چاپ افست، برای طراحان بسته‌بندی و طراحی برای چاپ فلکسو الزامی به نظر می‌رسد.
چاپ فلکسو (فلکسوگرافی) چیست؟
واژه فلکسو برگرفته از کلمه لاتین Flexus به معنی “انعطاف پذیر” است. فلکسو قابلیت چاپ روی مواد انعطاف پذیر مختلفی مثل پلاستیک و سلفون را دارا است.
فلکسوگرافی در ابتدا در سال ۱۹۸۰ به عنوان یک روش تمبر پلاستیکی آغاز به کار کرد. از آن زمان تاکنون صنعت چاپ فلکسوگرافی به واسطه نوآوری‌های مختلف متحول شده است. امروزه چاپ فلکسو تقریبا ۶۰ ٪ صنعت بسته‌بندی چاپی را در بر می‌گیرد. از آن جایی که در چاپ فلکسو فرآیند برش و دوخت همزمان با چاپ انجام می‌شود. و هزینه و زمان کمتری صرف استفاده از نیروی انسانی می‌گردد. تقاضا برای این چاپ به سرعت در حال رشد است.
ویژگی‌های اصلی فلکسوگرافی عبارتند از:
تناژ چاپی بالا
واحد چاپی فلکسو بر خلاف چاپ آفست که بر اساس تیراژ است بر اساس تناژ است. بنابراین تصمیم‌گیری برای انتخاب اینکه تکنیک چاپ هلیو باشد یا فلکسو به تناژ برمی‌گردد. در تناژ زیاد چاپ هلیوگراوور و در تناژ پایین چاپ فلکسو مقرون به صرفه است.
تنوع پذیری چاپ
چاپ بسته‌بندی برای انواع موادغذایی و آشامیدنی، لبنیات، خشکبار و شیرینی جات، نوشابه ها و آب معدنی ها، حبوبات و کنسروجات، محصولات سلولوزی و ده‌ها دسته‌محصولی دیگر از صنایع مختلف قابل انجام است.
مقرون به صرفه بودن
سرعت بالای چاپ و امکان استفاده از تکنولوژی بسته‌بندی اتوماتیک. هزینه‌های تولید را کاهش می‌دهد. البته چاپ هلیو هم همین ویژگی‌ها را دارد. اما هزینه ساخت کلیشه‌های ژلاتینی در چاپ فلکسو کمتر از هزینه ساخت سیلندرهای فلزی در چاپ هلیو است.
اصطلاحات متداول در فلکسوگرافی:
روتاری
به ماشین هایی که چاپ دَوَرانی انجام می‌دهند به اصطلاح روتاری هم گفته می‌شود.
فیلم
متریالی است که چاپ فلکسو روی آن اجام می‌شود. شکل ظاهری فیلم های چاپی فلکسو بصورت تلق شفاف است. و از مشتقات نفتی تولید می‌شوند.
انواع ترکیبی از فیلم‌ها :
| BOPP + BOPP | مناسب برای بسته‌بندی انواع اسنک و بستنی و شکر. |
| CPP + BOPP | مناسب برای بسته‌بندی انواع حبوبات و ماکارونی و قند. |
| PE + BOPP | مناسب برای بسته‌بندی انواع پودر شوینده و شکر. |
| PE + CPP | مناسب برای بسته‌بندی انواع پودر شوینده و ساک دستی‌های تبلیغاتی با چاپ براق. |
| PE + Petfllm | مناسب برای بسته‌بندی با ماندگاری بیشتر نظیر خمیر آماده. |
| PE + AL.foil+petfilm | مناسب برای بسته‌بندی انواع مایعات نظیر آبمیوه، شامپو، سس و غیره. |
| PE + PE | مناسب برای انواع روکش محافظ و پودرهای شوینده. |
فیلم متالایز
این نوع فیلم ها نقش لمینیت را بازی می‌کنند. و به عنوان محافظ استفاده می‌شوند. اگر به بسته‌بندی چیپس و اسنک دقت کرده باشید داخل بسته جنس متالایزی می بینید که در واقع نقش محافظ را دارد. در مقابل رطوبت، تاثیر نور آفتاب و… از محصول مراقبت می‌کند.
سیل و چسب
چاپ روی بسته‌بندی در تکنیک فلکسو و هلیو به صورت رول و روی شکل گسترده بسته‌بندی انجام می‌شود. و در فرآیند پس از چاپ دو سوی بسته‌بندی روی هم دوخت یا سیل می‌شود. بسته به نوع دستگاه پرکن (دستگاهی که محصول را درون بسته قرار می‌دهد) وضعیت دوخت یا سیل تعیین می‌شود. به طور مثال در طراحی بسته‌بندی چیپس نوع دوخت A-A یا B-A است. و با حرارت فک دوخت بالا و پایین کیسه انجام می‌شود.
نکاتی که باید در طراحی برای چاپ فلکسو به آنها توجه نمود:
تفاوت‌هایی میان چاپ افست و چاپ فلکسو وجود دارد. که بر روش طراحی بسته‌بندی اثرگذار است. در چاپ آفست یک کلیشه فلزی به نام زینک وجود دارد. که طی حرکت دورانی، رنگ را با واسطه یک سیلندر لاستیکی به کاغذ منتقل می‌کند. اگر با ذره بین به زینک آماده چاپ نگاه کنید نقاط بسیار ریزی روی آن می‌بینید که گاهی از هم دور شده و گاهی متراکم‌تر شده‌اند. قطر این نقاط هم متغیر است. به این نقاط ریز که سایه روشن های تصویر را می‌سازند ترام گفته می‌شود.
ترام در حقیقت کوچکترین واحد یک کار چاپی است.
زوایای ترام
باید بدانید که زاویه ساخت ترام ها در هر کدام از رنگ‌های چاپی متفاوت است. یعنی ترام بندی هر رنگ با زاویه‌ای متفاوت از رنگ‌های دیگر انجام می‌شود. اعصاب بینایی ما بین زاویه ٠ یا ٩٠ درجه، حساسیت کمتری به زاویه ۴۵ درجه دارد.
بر این اساس طبق آزمایش‌های مختلف در چاپ افست بهترین ترکیب زاویه های ترام ۴۵ C=١۵ M=٧۵ Y=٠ K= است. در چاپ فلکسو این زوایا ٧٫۵ درجه کمتر است. جالب است بدانید در چاپ فلکسو رنگ مشکی یا K از همه رنگ ها بیشتر دیده می‌شود. بنابراین آن را در زاویه ۴۵ درجه قرار می‌دهند تا کمتر به چشم آید. پس زوایای ترام در چاپ فلکسو و آفست متفاوت هستند.
نکته مهم دیگری که بسیاری از طراحان از آن مطلع نیستند. این است که دستگاه چاپ فلکسو و فیلم‌هایی که چاپ روی آنها انجام می‌شود. محدودیت‌هایی در چاپ ترام دارند. که باید نسبت به آن آگاه بود. یکی از این محدودیت‌ها این است که ترام‌های زیر ۳ ٪ در چاپ فلکسو قابل چاپ نیستند و باید از طرح حذف گردند.
تعریف آنی لوکس
نوردی که مرکب را از منبع مرکب به کلیشه می‌رساند و کلیشه آن را بر سطح چاپ منتقل می‌کند. بر روی نورد آنی لوکس حفره‌های لانه زنبوری وجود دارد که مقداری از مرکب را با خود بروی کلیشه حمل کرده و منتقل می‌کند. جالب اینجاست تعداد حفره های موجود بروی آنیلوکس بسته به نوع کار چاپی و کیفیت مورد نظر متغییر است. در چاپ فلکسو آنیلوکس نقش مهمی بازی می کند و تاثیر مستقیمی بر کیفیت چاپ دارد.
تفکیک رنگ فلکسو
در چاپ افست بدلیل سرعت پایین و استفاده از متریال کاغذ و مقوا که انعطاف پذیرتر است. برای هر یک از چهار Chanel رنگی k/y/m/c یک زینک جداگانه برای چاپ بسته می‌شود و تمام رنگ‌ها حاصل ترکیب چهار رنگ سایان، ماجنتا، یلو و بِلَک هستند. اما در چاپ فلکسو با توجه به سرعت بالای چاپ و استفاده از فیلم، دستگاه‌ها قابلیت چاپ ۸ تا ۱۰ رنگ را به صورت همزمان دارند. آنچه در طراحی برای چاپ فلکسو اتفاق می‌افتد همنشینی رنگ‌ها است نه ترکیب آنها.
ترپ کردن آبجکت‌ها
شاید از نگاه یک طراح این مسئله چندان قابل توجه نباشد. اما با یک مثال می توان بهتر به اهمیت این موضوع اشاره کرد. وقتی مصرف کننده‌ای از شلف فروشگاه بسته‌ای انتخاب می‌کند و نوشتار روی بسته را برای دریافت اطلاعات ترکیبات تشکیل دهنده محصول یا مقدار مصرف کالری می‌خواند ترجیح می‌دهد متن را کاملن خوانا ببیند. اگر متن ترپ گیری نشده باشد قطعا نوشتار ناخوانا و بی‌کیفیت خواهد شد.
سرعت بالای دستگاه چاپ فلکسو موجب خطای چاپ می‌گردد. بنابراین برای جلوگیری از این خطا ، قالب‌ترین رنگ در زمینه را باید دور فونت قرارداد و اورپیرینت کرد. در چاپ آفست نیاز به ترپ گیری نیست.
مباحث دیگری که در بخش خروجی قبل از چاپ حائز اهمیت است مربوط به دانستن سایز استاندارد فونت‌ها، انتخاب رنگ‌ها و اورپیرینت‌ها است. همچنین آگاهی از روش فرم بندی فلکسوگرافی و خاصیت ارتجاعی کلیشه از دیگر نکات مهم است. البته تا زمانی که وارد چاپخانه نشوید. مانند این است که شنا را بیاموزید بدون آنکه وارد استخر شوید و شنا کنید!.
امیدوارم مطالبی که به طور خلاصه گفته شد برای طراحان افستی که قصد مهاجرت به دنیای چاپ فلکسوگرافی و طراحی برای چاپ فلکسو دارند مفید بوده باشد.
دیدگاهتان را بنویسید