راهنمای طراحی بستهبندی محصول
بستهبندی، آنچه در اطراف خود داریم را مرتب و منظم نگه می‌دارد. چه بسته‌ای برای هدایای شخصی باشد و چه بسته‌ای باشد که نوشیدنی‌های خوشمزه را کنار هم نگه می‌دارد. چیزهایی که ما چیزها را در آنها قرار می‌دهیم، مهم هستند! طراحی بستهبندی محصول به خلق ظاهری علاوه بر ظاهر خود محصول اشاره دارد که شامل انتخاب‌هایی در ماده سازنده، شکل و گرافیک می‌شود.
بستهبندی یک ابزار کاربردی است. بله! (منظورم این است که چگونه می‌خواهید آبمیوه را در دهان خود بریزید؟) اما می‌توان گفت بستهبندی بیشتر از این‌ها مهم و کاربردی است. مثل هر طراحی خوب دیگری، بستهبندی هم روایتگر یک داستان است. این هم‌چنین یک تجربه‌ی مادی است که به معنای واقعی کلمه ما را از طریق بینایی، لامسه و صدا درگیر خود می‌کند. (و احتمالاً بو و مزه به نوع محصول یا بستهبندی، بستگی دارد). همه‌ی این جزئیات به ما کمک می‌کنند بفهمیم محصول بستهبندی شده برای چیست.
بایدها و نبایدهای طراحی بستهبندی محصول
قبل از اینکه طراحی بستهبندی محصول را شروع کنیم، باید به ۵ سوال پاسخ دهیم :
- محصول چیست؟
- خریدار محصول کیست؟
- خریدار چگونه محصول را می‌خرد؟
- قیمت تمام شده بستهبندی چقدر است؟
- تکنیک تولید بستهبندی چیست؟
محصول چیست؟
در این مقاله اولین سوالی که از خود می‌پرسیم این است : محصول چیست؟ این سوال ساده‌ای نیست. باید ببینیم: چه داریم می‌فروشیم؟ چقدر بزرگ است؟ از چه موادی تشکیل شده است؟ (مثلن چقدر شکننده است). محصولی لوکس است؟ یا مصرف عمومی دارد؟
این سوال‌ها قرار است به ما کمک کند تا بایدها و نبایدهایی را درباره طراحی بستهبندی محصول در نظر بگیریم. برای مثال اگر شما یک محصول شکننده دارید، قطعا یک بستهبندی بزرگ را می‌طلبید و نیاز به زاویه بندی‌ها و محافظ‌های درون بستهبندی دارید.
هر مسئله‌ای در طراحی بستهبندی محصول اول برمی‌گردد به خود محصول. اگر برای مایعات بستهبندی طراحی می‌کنید گزینه‌ها محدود می‌شود. البته خلاقیت را نباید دستکم گرفت.
سوپ‌ها و خورش‌های آماده در قوطی بسته بندی می‌شوند. حالا بیایید فکر کنیم ببینیم دیگر چه می‌شود کرد. ببینیم سوپ را در چه چیز دیگری می‌توانیم بگذاریم. تا خودش را از سایر محصولات جدا کند و در قفسه خیلی بیشتر به چشم آید. البته باید در نظر داشته باشیم که مصرف کننده همیشه سوپ را در قوطی دیده است. سوپرمارکت‌ها هم پر هستند از این قوطی‌ها. یعنی اگر شما بستهبندی سوپ را تغییر دهید احتمالن وارد جنگ بزرگی می‌شوید. پس باید ببینید در این رقابت چه ریسکی می‌کنید.
لایه‌های بسته بندی
در بستهبندی معمولن لایه بیرونی و لایه داخلی داریم. حالا ممکن است محصول ما یکی یا هر دو تا را لازم داشته باشد. لایه بیرونی اولین چیزی است که مشتری می‌بیند و چیزی است که از محصول محافظت می‌کند. لایه بیرونی می‌تواند یک باکس باشد. یک کیف باشد، یا هر چیز دیگری. لایه داخلی وظیفه نگهداری دقیق‌تر از محصول را بر عهده دارد. نگهداری از ضربه و…و از هوای محیط .
مثلن کورن فلکس و چای، محصولاتی هستند که دو لایه بستهبندی دارند. یکی جعبه مقوایی که در معرض دید خریدار است و دیگری محفظه‌ای نازک از جنس پلاستیک یا آلومینیوم که درون جعبه مقوایی قرار می‌گیرد. مثال دیگر می‌تواند خمیردندان باشد که لایه بیرونی آن جعبه مقوایی و لایه درونی آن تیوپ خمیردندان است. بستهبندی هر چند لایه که داشته باشد. مخاطب کل پکیج را می‌بیند. یعنی وقتی مصرف کننده از بستهبندی نام می‌برد مجموعه‌ای از تمام لایه‌ها را می‌بیند. نکته‌ای که نباید یادمان برود این است که وقتی از داستان گویی در بستهبندی صحبت می‌کنیم هر کدام از لایه‌ها می‌تواند در انتقال داستان به نحوی به ما کمک کند.
خریدار محصول کیست؟
مردها؟ زن‌ها؟ یا هر دو؟ بزرگسال‌ها؟ یا کودکان؟. آیا افرادی که محصول را می‌خرند، به محیط زیست اهمیت می‌دهند؟ خریدار محصول کدام گروه از جامعه است؟ چه کسانی از پس خریدش برمی‌آیند؟
نکته این است که طراحی بستهبندی محصول باید به مذاق مصرف‌کننده خوش بیاید. بنابراین مهم است که قبل از طراحی بستهبندی محصول بدانید مصرف‌کننده محصول کیست. مثلن محصولی که افراد مسن مخاطب آن هستند، باید متنی با حروف بزرگتر داشته باشند. محصولی که گران قیمت است و ثروتمندان مخاطب آن هستند قطعن نیاز به طراحی و متریال لوکس دارد تا بتواند حس تجملاتی بودن را القا کند. پس مهم است بدانیم برای چه کسی طراحی می‌کنیم.
خریدار چگونه محصول را می‌خرد؟
از سوپرمارکت می‌خرد؟ یا از یک بوتیک کوچک؟ یا اصلن آنلاین می‌خرد؟ اینکه محصول را آنلاین بخرند یا در قفسه به فروش برسد، طراحی بستهبندی محصول را متفاوت می‌کند. مثلن آن‌هایی که آنلاین فروخته می‌شوند احتمالا به فضای زیادی نیاز ندارند و بستهبندی هر حالتی می‌تواند داشته باشد. چون قرار نیست نگران این باشیم که فضایی محدود در قفسه به محصول ما اختصاص داده می‌شود و لازم نیست بستهبندی را طوری طراحی کنیم که فضای کمتری اشغال کند. اما آن‌هایی که در بوتیک فروخته می‌شوند باید به چشم خریدار بیایند.
قیمت تمام شده بستهبندی چقدر است؟
نوع بستهبندی باید با قیمت و ارزش محصول تطبیق داشته باشد. البته قانونی هست که می‌گوید بودجه بستهبندی نباید بیش از ۱۰ درصد ارزش محصول باشد. اما من به این نتیجه رسیده‌ام چنین قانونی وجود ندارد. قیمت تمام شده یک بطری آب بیشتر از آب درونش است. بهتر است بگوییم بستهبندی و محصول باید بتوانند با هم بفروشند.
گاهی خود بستهبندی می‌تواند ارزش آفرین باشد. مثلن وقتی چای را در قوطی فلزی می‌خرید. یا شکلات صبحانه را در یک بطری به شکل لیوان می‌خرید. بستهبندی دارد ارزش افزوده‌ای را به شما می‌فروشد. جعبه دردار مقاومی که می‌تواند بعد از تمام شدن چای، جای خیلی چیزها باشد. ظرف شکلات صبحانهای که پس از خالی شدنش، یکی به لیوان‌های شما می‌افزاید.
تکنیک تولید بستهبندی چیست؟
حالا که تکلیف‌مان با محصول و مخاطب و محل عرضه و بودجه بستهبندی روشن شده؛ می‌رسیم به فرآیند تولید بستهبندی. اینکه بستهبندی شما قرار است با چه متریالی تولید شود یا با چه تکنیکی چاپ شود مهم است. چون تکنیک و متریال تولید بستهبندی نقشی تعیین کننده در طراحی بستهبندی محصول دارد.
مثلن اگر بطری شیشه‌ای است. به روش اتوماتیک تولید می‌شود یا نیمه اتوماتیک یا دست ساز؟ اگر جعبه است. تکنیک چاپ آن دیجیتال است یا افست یا سیلک یا فلکسو؟ متریال آن چیست؟ کارتن است یا مقوا؟
درست است که پاسخ به سوال‌های اول، دوم و سوم بر عهده سفارش‌دهنده طراحی بستهبندی محصول است و او باید آنها در اختیار طراح قرار دهد. اما شما به عنوان یک طراح باید به آنچه لازم است بدانید واقف باشید تا بتوانید اطلاعات درست جمع آوری کنید. درباره سوال‌های چهار و پنج هم مشخص است که طراح باید به عنوان مشاور پیشنهادهای خود را به سفارش دهنده ارائه دهد. پس تسلط بر انواع بسته بندی و تکنیک‌های تولید انواع بستهبندی از شروط لازم طراحی بستهبندی محصول است.
دیدگاهتان را بنویسید